EURO Avrupa Futbol Şampiyonası

[OqnStyLé]

1956 yılında Avrupa ülkelerinin milli takımları arasında oynanacak bir turnuvanın düzenlenebilmesi için çalışmalar başladı ve bundan tam iki yıl sonra, 1958’de ilk Avrupa Şampiyonası başladı. Kupanın ilk formatı yarı-finale kadar iç ve dış sahalarda oynanan eleme maçlarıyla yürütülüyordu. Dört yarı-finalist arasından biz ülke ev sahibi seçiliyor ve kalan maçlar onun ülkesinde oynanıyordu. UEFA ilk turnuvayı, 1927 yılından beri bu konuda çalışmalar yapan Fransız Futbol Federasyonu üyesi Henri Delaunay’in anısına Fransa’ya verdi.

Turnuva tarihinin ilk finali Sovyetler Birliği ile Yugoslavya arasında Paris’te oynandı. Uzatmalar sonunda rakibini yenen Sovyetler tarihin ilk Avrupa Şampiyonu oldular.

1964’te İspanya’da düzenlenen turnuva ise politikanın karıştığı ilk şampiyona olarak hafızalara kazındı. Yunanistan resmen olmasa da teknik olarak savaş halinde olduğu Arnavutluk’la oynamayı reddetti. Şampiyonayı Madrid’te oynanan final karşılaşmasında Sovyetler Birliği’ni 2-1 yenen ev sahibi İspanya kazandı.

1968 turnuvası ise hem şampiyonanın adının, hem de formatının değiştiği turnuva oldu. Daha önce ‘Avrupa Uluslar Kupası’ olarak anılan turnuva adını ‘UEFA Avrupa Futbol Şampiyonası’ olarak değiştirdi. Turnuvanın formatı ise 8’li gruplar olarak değiştirildi. 8 takım aralarında iki maç üzerinden oynuyor ve ilk sırada yer alan takım çeyrek-finale kalma hakkına sahip oluyordu. Çeyrek final serisi de iki maç üzerinden yapılıyor ve yarı-finale kalan takımlar ev sahibi ülkenin (İtalya) yolunu tutuyorlardı. İtalya ile Yugoslavya arasında oynanan final maçı 1-1 bitince yapılan tekrar müsabakasını 2-0 kazanan ev sahibi İtalya şampiyon oldu.

Aynı formatta düzenlenen 1972 şampiyonasının ev sahibi ise Belçika’ydı. Finalde Sovyetler Birliği’ni 3-0 geçen Batı Almanlar mutlu sona ulaştı.

1976’da düzenlenen turnuvanın ev sahibi Yugoslavya’ydı. Çekoslovakya’nın finaldeki rakibi Uli Hoeness ve Sepp Maier'li Almanlardı. Penaltı atışlarıyla mutlu sona ulaşan Çekoslovakya kupayı müzesine götürdü.

1980 yılıyla beraber UEFA kupaya yeni bir format getirdi. Finallere dört yerine sekiz takımın katılmasına ve bunlarında dörderli iki grup halinde kendi aralarında oynamasına karar verildi. İki gurubun lider ülkeleri ise final oynamaya hak kazanacaktı. Bu yeni formatın ilk finalistleri Batı Almanya ile Belçika oldu ve Almanlar Horst Hrubesch’in ayağından bulduğu iki golle 2-1’lik galibiyete ve mutlu sona ulaştı.

1984 yılında turnuvanın formatı bir kez daha değişti. Artık çeyrek-final oynanmıyor ve gruplarını ilk iki sırada bitiren takımlar direkt olarak yarı finale kalıyordu. Turnuvaya ikinci kez ev sahipliği yapan Fransa, Paris’te oynanan final maçında İspanyolları Michel Platini ve Bruno Bellone’nin golleriyle 2-0 geçip şampiyon oldu.

1988’de Batı Almanya’da düzenlenen turnuva format olarak Fransa 84’ün aynısıydı. Finalde gülen ise Sovyetler Birliği’ni 2-0 geçen Hollanda oldu. Portakalların golleri Ruud Gullit ve Marco van Basten’den geldi. Van Basten’in golü daha sonra şampiyona tarihinin en güzel golü olarak seçildi.

1992’de İsveç’in ev sahipliği yaptığı turnuvaya ise Avrupa’da yaşanan politik olaylar damgasını vurdu. Doğu ve Batı Almanya birleşmiş, turnuvaya katılmaya hak kazanan Yugoslavya ülkesinde yaşanan olaylar sebebiyle diskalifiye edilmişti. UEFA turnuvaya Yugoslavlar yerine Danimarka’nın katılmasına karar verdi. UEFA kararıyla turnuvaya katılan Danimarka finalde Almanları 2-0 geçti ve şampiyon oldu.

Sovyetler Birliği dağıldığı için ayrılan ülkelerin hepsinin kendi adına elemelere katılması gerekiyordu ve bu sebeple 1996’daki turnuvanın formatı tekrar değiştirildi. Artık elemelere 48 takım katılıyordu ve aralarından 16’sı İngiltere’de düzenlenecek şampiyonaya katılma hakkına sahip olacaktı. Finalde gülen taraf Çekleri altın golle geçen Almanya oldu.

2000 şampiyonası yeni milenyumun ilk turnuvası olması dışında bir ilkin daha yaratıcısı oldu. Turnuva Hollanda ve Belçika tarafından ortaklaşa düzenlendi. Final de gülen İtalya karşısında David Trezeguet’nin altın golüyle Fransa oldu.

2004’ün ev sahibi ise Portekiz’di. Turnuva tarihi bir değişikliğe daha şahit oldu ve altın gol uygulaması yerini gümüş gole bıraktı. Uzatmalarda gol olması durumunda karşılaşma devrenin sonuna kadar devam ettiriliyordu. Turnuvanın şampiyonu ise finalde ev sahibi Portekiz’i tek golle geçen komşu Yunanistan oldu. Öylece turnuva başlamadan önce bahis şirketlerinin şampiyonluğuna 1x100 verdiği Yunanistan büyük bir sürprizin altına imza atmış oldu.

2008 Avrupa Futbol Şampiyonası Avusturya - İsviçre ortaklığı ile gerçekleştirildi.. Bu turnuva tam anlamıyla TÜRKİYE'nin turnuvası oldu. 3 Maçı geriden gelerek kazanan milliler, yarı finale kadar uzandı. Kupanın sahibi ise finalde bizi mağluğ eden Almanya'yı 2-0 yenen İspanya oldu..